الخميس، 12 نوفمبر 2015

المحاضرة الثالثة-زانستيَن هاريكار بو زانستيَن ميَذوويى

زانستيَن هاريكار بو زانستيَن ميَذوويى
- زمان
-       بةلطةنامة-ئةختام –ثارة
-       شينوار
-       جوطرافيا
-       ئابورى
-       ئةنسروبولوجى
-       كومةلناسى(سوسيولوجى)

زمان
         ئةطةر ميَذوونظيس زمانان بزانيت زور يا طرنطة ضونكى:
         دىَ شيَت ثتر ثيَزانينيَن ميَذوويى كومظةكةت.
         دىَ شيَت ثتر ئاطهدارى بوضونيَن جودابيت.
         ل دوماهيىَ دىَ ئاستةكىَ زانستيىَ باش نيشادةت دظةكولينا خودا.
         Philolgy تاج العروس للزبيدى، لسان العرب لابن منظور
         palcogaphy
بةلطةنامة
         زانستىَ بةلطةنامة: ئةو زانستىَ تايبةتة بخواندنا بةلطةنامة. وةكى دةست نيشانكرنا دةمىَ بةلطةنامىَ ورةنطىَ حبرى بهاتى بكارئينان وجورىَ ثيَنوسى.
          نمونة وةكى يادةشتيَن دنافبةرا دةولةتان دة، ثةيمانان، بةلطةناميَن قونسليةتا، هةر جورةكىَ يادةشتة ييَن كو ذلايىَ حكومةتىَ ظة دةردكةظيت.
         مور(ختم ) موريَن كانزايىَ ، موريَن زيرى، موريَن تةقنىَ(طروظر، سيَطوشة، ضوار طوشة، وةكى هيَكىَ)
         ثارة: numismatics طةلةك هاريكاريا ميَذوونظيس دكةتن ودشيَت ثيَزانينيَن راست ودروست ذىَ وةرطريت ضونكى نظيسين يا لسةر هةى.
زانستىَ شينوارا
         ئةو زانستة ئةوىَ ل دويف شينواريَن كةظن دطةريت وذبن ئاخىَ دهيَنيتة دةر ب ريَكيَن زانستى.
         ب ريَكا ئةظى زانستى ذى ميَذوونظيس دشيَت طةلةك ثيَزانين راست ودروست وةرطريت ب تايبةتى دبوارىَ ميَذوويا كةظن دا. ئةف زانستة ل نيظا دووىَ ذسةدىَ نوزدىَ ثةيدابوو.
زانستىَ جوطرافيايىَ
         بيَطومان ظى زانستى ثةيوةنديكا موكم يا هةى ب زانستيَن ميَذوويى ظة، وثيَتظى ية  ميَذوونظيس يىَ شارةزابيت دظى زانستى دا ضونكى:
         ديارديَن جوطرافيايىَ كاريطةريةكا راستة خو دكةتن ل سةر ثيَشظةضونيَن مروظى.
         فةيلةسوفىَ فةرةنسى فكتور كوزان(1792-1867) دبيَذيت: نةخشىَ وةلاتةكىَ بدة  من و هةمى سروشتىَ وىَ جوطرافى بو من دياربكة، ئةز دىَ بيَذمةتة كا رولىَ خةكىَ وىَ دىَ ضبيت.
         نمونة : بةريتانيا، بزاظيَن كوردى
زانستىَ ئابورى
         دظيا ميَذوونظيس شارةزايةكا باش هةبيت ل دور تيَطةه وبيردوزيَن ئابورى ضونكى:
         هوكارىَ ئابورى كاريطةريةكا راستةخو دكةت ل سةر ثيَشظةضونا هةر ضظاكةكىَ،  وسامانة هةر وةلاتةكىَ  شيَوازىَ ذيانا وان دياردكةت هةكةر ضاندن بيت يان ثيَشاسازى يان بازرطانى بيت.
          ديسا ئابورىَ هةر وةلاتةكىَ سةنطا وىَ دياردكةت ذلايىَ لةشكةرى وسياسةتا نافخو ودةرةظة وثةيوةندييَن وىَ.
زانستىَ مروظان(ئةنسروثولوجيا)
         ظى زانستى ثتر ذهةر زانستةكىَ دى ثتر طريَدان يا ب زانستىَ ميَذوويىَ ظة هةى ضونكى هةمان كارىَ ميَذوونظيسى ئةنجام ددةت، ئةو ذى طرنطى يىَ ددةت ثةيدابوونا مروظى وثيَشظةضونيَن وى لسةر ئةردى وذيانا مروظى ذهةر لايةكىَ ظة. 
زانستيَن كومةلناسى(سوسيولوجى)
         ئةف زانستة وةكى زانستىَ ئةنسروثولوجيايىَ طرنطي يىَ ب كرياياريَن مروظى وثةيوةندييَن وى ددتن.
         جورج هةوارد(1849-1928):» ميَذوو زانستىَ كومةلناسيا كةظنة وزانستة كومةلناسى ميَذوويا ئةظروية»



المحاضرة الرابعة- زاراظىَ ميَذوويىَ وثةيدابوونا ميَذوويىَ دديروكىَ دا

زاراظىَ ميَذوويىَ وثةيدابوونا ميَذوويىَ دديروكىَ دا
- ثةيظا ميَذوويىَ –ديروك- التأريخ- history
-       ثيَناسا ميَذوويىَ
-       ساخلةتيَن ميَذوونظيسى
 ثةيظا ميَذوويىَ –ديروك- التأريخ- التاريخ- history
         ثةيظا ميَذوو: ثتر ئةف ثةيظة دديالكتا سورانى دا دهيَتة ب كارئينان، ورامانا وىَ رابردوويىَ مروظى ية.
         ثةيظا ديروك: ثتر ئةف ثةيظة دديالكتا كرمانجى دا دهيَتة ب كارئينان، ويا ذدوير هاتى ئانكو ئةو بويةريَن ل كةظندا رويداين.
ثةيظا التأريخ
         ثةيظا التأريخ ب طةلةك رامانان هاتية دياركرن دميَذووىَ دا، وجيَوازى يا هةى ل سةر نةذادىَ وىَ. ورامانا وىَ راطةهاندن ودةست نيشانكرنا وةختى ية. بو نمونة دبيَذن:» ارخ الكتاب ليوم كذا». هندةك زانايان نةذادىَ ظىَ ثةيظىَ ظة طةراندينة بو زمانىَ فارسى يىَ ودبيَذن يا ذ (ماة روز) هاتى ئانكو دةست نيشانكرنا دةسثيَكا هةيظىَ، ثاشى عةرةبان تةعريب كرية وكرينة مؤرخ لىَ جيَوازيةكا زور يا هةى دنافبةرا هةردوو ثةيظان دة. لىَ يا درست ئةف ثةيظ ثةيظةكا عةرةبيا كةظنة ويا ذثةيظا ورخ هاتى ئانكو  هةيظ.
         ئةم دشيَن بيَذين ئةف ثةيظة ل دةف عةرةبان دضةند قوناغةكا دة يا دةرباس بووى ل دةسثيَكا ثةيدابوونا ئيسلامىَ دطوتن (التقويم) ثاشى ثةيظا (خبر واخبار) ب كارتينان بو توماركرنا رويدانان، ل سةدىَ سيىَ كوضى ثةيظا تاريخ ذى دهاتة طوتن بو توماركرنا رويدانان تا سةدىَ ضوارىَ ثةيظا تاريخ شوينا ثةيظا اخبار طرتى.
ثةيظا History
         ثةيظا History يا ئينطليزى يا ذ ثةيظا ئةغريقى هستوريا هاتى ئانكو (فيَربوون) مةرةم ذىَ ريَزكرنا ديارديَن سروشتى ية ب شيَوةيةكىَ ريَكخستى هندةك جاران ل دويف وةختى يان نة ل دويف وختى.ثاشى ثيَشظةضون دظىَ ثةيظىَ دا ضيَبووية ورامانا وىَ بووية توماركرنا ديارديَن سروشتى رويدانيَن مروظى ل دويف وةختى وب شيَوةيةك ريَكخستى.
ثيَناسةكرنا ميَذوويىَ
         هيرودوت سةدىَ 5 ب/ز:» ميَذوو :ليَطةريانة وظةكولينة ل دويف رويدانيَن كةظن وتوماركرنا وان».
         ابن خلدون 808 ك:» ميَذوو هونةرةكة ذهونةران مللةت بكارتينيَن وطرنطيىَ ثىَ ددن وهةظركى يىَ لسةر دكن، دهوندةرىَ ويَدا ظةكولينة وشروظةكرنة ول دةرظة دةنط وباسيَن مللةتانة»
         ميَذوونظيس ئينطليزى تشارلز فيرث  سةدىَ 19 دبيَذيت:» يا بسانةهى نينة ميَذوويىَ ثيَناسة بكى بةلى ئةز دبيَذم ميَذوو تومارا ذيان جظاكيَن مروظايةتى يىَ ويا وان طهورينيَن جظاك تيَدا دةربازبووية، ووان هزريَن كاريطةرى كرين ل سةر  وئارستةكرين» .
         ميَذوو :توماركرن وشروظةكرنا وان رويدانانة ئةويَن دسروشتى دا رويداين ذبو دياركرنا راستيا وان»
ساخلةتيَن ميَذوونظيسى:
         دظيا يىَ سةبر وتةحمل بوبهيَنفرهبيت وخو بوةستينيت داكو باشترين ثيَزانينيَن ميَذوويى توماربكةت.
         دظيا يىَ ئارمانجا وى بةرذةوةندييَن تايبةت نةين بةلكو ل دويف بةرذةوةندييَن طشتى بطةريت.
         دظيا ميَذوونظيس باوةرييىَ ب سانةهى نةئينيت  ولايةنىَ رةخنىَ وطومانة ل دةف زال بيت.
         دظيا ميَذوونظيس يىَ بىَ لايةن بيت.
         دظيا ميَذوونظيس هةست ب برثرسيارةتية بكةت.
         دظيا ميَذوونظيس خو ديربكةت ذ نافدارى يىَ.
         دظيا ميَذوونظيس ريَز ل خو بطريت و خومةزنةكةت.

         دظيا ميَذوونظيس نة هاظيَتة هةظاليَن خو وبةحسىَ وان بخرابى نةكةتن.

المحاضرة الاولى - البحث العلمي - ظةكولينا زانستى

ظةكولينا زانستى
1- ثيَناسا ظةكولينا زانستى
2- ئارمانجيَن ظةكولينيَن زانستى
3-  طرنطيا ئةنجامدانا ظةكولينيَن زانستى
4- ثالدةريَن ئةنجامدانا ظةكولينيَن زانستى
5- جوريَن ظةكولينيَن زانستى
6- ساخلةتيَن ظةكولينيَن زانستى
1- ثيَناسا ظةكولينا زانستى:
-       ليَطةريانةكا ريَكخستى ية ل دويف ثيَزانينان.
-       هونةرىَ ريَكخستنا ثيَزانينانة.
-       ليطةريانةكا هويرة ل دويف ثيَزانينيَن راستقينة دهةر بوارةكىَ زانينىَ دا.
-       دةست نيشانكرنا طرفت وكيَشانة ودارشتنا طريمانانة يان ثيَشنياركرن وريَكخستنا ضارةسةريانة.
-       ريَكةكا ريَكخستى ية ثيَكدهيَت ذ راطةهاندنا طرفتةكىَ وكومكرنا ثيَزانينان ثاشى دارشتنا طريمانان وئةنجامان ذبو ديتنا ضارةسةريةكا طونجاى بو وىَ طرفتىَ.
2-ئارمانجيَن ظةكولينيَن زانستى:
-       ثيَداكرنا ثيَزانينيَن نوىَ ل دور هةر دياردةكىَ.
-        وةسفكرنا ساخلةتيَن كةسةكىَ يان هةلويستىَ كةسةكىَ يان يىَ كومةكا مروظان(ظةكولينا وةسفى)
-       دةست نيشانكرنا ريَذا زور يا دوبارةبوونا دياردةكىَ (ظةكولينا تةشخيسى)

3-طرنطيا ئةنجامدانا ظةكولينيَن زانستى:
-       بةلاظةكرنا هزريَن زانستى.
-       ضارةسةركرنا طرفتان.
-       ثلاندانانا سياسةتيَن حكومةتىَ.
4- ثالدةريَن ئةنجامدانا ظةكولينيَن زانستى:
-       وةرطرتنا ثلةيةكا زانستى.
-       حةزا ضارةسةركرنا طرفتان.
-       حةزا ليَطةريانىَ.
-       ئارةستةكرنا حكومةتىَ.
5-جوريَن ظةكولينيَن زانستى:
هةر ظةكولينةكا هةبيت ثيَكدهيَت ذ( وةسفكرن، شلوظةكرن، ثيَشبينيكرن، دةست نيشانكرن)
-       ظةكولينا جيَبةجيَكار( البحث التطبيقي) يىَ طريَداية ب ضارةسةركرنا طرفتةكىَ ب شيَوةيةكىَ راستةخو.
-       ظةكولينا بنةرةتى( البحث الاساسي) طريَداية ب دارشتن وريَكخستنا ثيَزانينان وطريمانان.
-       ظةكولينا وةسفى وةسفكرنا رويدانىَ ية وةكى خو.
-       ظةكولينا شيَكارانة(البحث التحليلي) لايةنىَ رةخنىَ يىَ زالة لسةر ظى جورىَ ظةكولينان.
-       ظةكولينا تاقيكرنىَ( البحث التجريبي) ئةف ظةكولينة ل تاقيطةها دهيَنة ئةنجامدان.
-       ظةكولينا جورى (البحث النوعي) ئةف ظةكولينة ثتر ل دور ئةطةريَن دياردان ظةدكوليت.
-       ظةكولينا ريذةيى(البحث الكمى) ئةف ظةكولينة ثتر ل دور ريَذا دوبارةبوونا دياردان ظةدكوليت.
6-ساخلةتيَن ظةكولينيَن زانستى:
-       هزركرنا راستقينة( التفكير المنطقي)
-       هزركرنا وردبينى( التفكير الاستقرائي) ذخاليَن تايبةتى دةسثيَدكةت تاكو دطةهيتة خاليَن طشتى.
-       هزركرنا طشتى(التفكير الاستنباطي) ذخاليَن طشتى  دةسثيَدكةت تاكو دطةهيتة ئةنجاميَن تايبةت.
-       الامبريقية: مةرةم ذىَ ئةو رةنطىَ هزرانة ئةويَن نةطةلةك بةربةلاف ل دةف خةلكىَ.
-        ديسا ريَذا ئةنجاميَن درست دطةكولينان دة نة وةك هةظن.












المحاضرة الثانية -البحث العلمي التاريخي- فه كولينا زانستيا ميَزوويى


ظةكولينا زانستيا ميَذوويى
    -    ثيَناسا ظةكولينا زانستيا ميَذوويى
-       ئارمانجيَن ظةكولينا زانستيا ميَذوويى
-        طرنطيا ظةكولينا زانستيا ميَذوويى
-        ثالدةريَن ئةنجامدانا ظةكولينا زانستيا ميَذوويى
-       جوريَن ظةكولينا زانستيا ميَذوويى
-        ساخلةتيَن ظةكولينا زانستيا ميَذوويى
    -     ثيَناسا ظةكولينا زانستيا ميَذوويى :
         ئةو ريَكا زانستيا ئةوا ظةكولةر ب كار تينيت ذبو كومكرنا ثيَزانينيَن ميَذوويى ثاشى ريَخستن وشروظةكرن ورةخنةطرتن وان ثيَزانينان داكو راستيان دياربكةت. 
         ئانكو ميَذوونظيسى ريَكيَن زانستى ب كاردئينيت وةكى دةست نيشانكرنا طرفتةكىَ وكومكرنا ثيَزانينان ودانانا طريمانان وشروظةكرنا وان ودياركرنا راستيان وئةنجامان.
         هةر ظةكولينةكا ميَذوويى دضةند قوناغةكادة دةرباس دبيت(1-دةست نيشانكرنا بابةتى 2- دةست نيشانكرنا ذيَدةران 3- شروظةكرنا ثيَزانينان 4- دانانا طريمانان 5- ئةنجام)
ئارمانجيَن ظةكولينا زانستيا ميَذوويى :
         ئارمانجيَن زانستى: دياركرنا ثيَزانينيَن راستةقينة ل دور هةر دياردةكىَ يان بويةرةكا ميَذوويى ودياركرنا ئةطةريَن وىَ داكو موفا ذىَ بهيَتة وةرطرتن ل ئةظرو و ل ئايندةى.
         ظةكولينيَن ميَذوويى طةلةك كيَشةييَن ئةظرو ضارةسةردكةت.
         ئارمانجيَن سياسى: ئةنجامدانا ظةكولينيَن ميَذوويى يا طريَداية ب مةرةميَن سياسى وئاسائيشا نةتةوان ظة(ئانكو هةر مللةتةك شانازيىَ ب ميَذوويا خو دئينيت.
طرنطيا ئةنجامدانا ظةكولينا زانستيا ميَذوويى:
         ظةكولينا ميَذوويى طريَدانةكىَ ثةيدادكةت دنافبةرا ديارديَن ئةظرو دطةل ييَن بةرىَ ئانكو ديارديَن ئةظرو رةهنديَن خو ييَن ميَذوويى هةنة ودانانا ثلانان بو ئايندةى.
         ظةكولينا ميَذوويى سةربوريَن كةظن نيشان ددةت داكو موفا ذىَ ئةظرو بهيَتة وةرطرتن.
         هندةك بابةتيَن هةين ظةكولةر نةشيَت ظةكولينان لسةر ئةنجام بدةت هةكةر ريَبازيَن ميَذوويى بكارنةئينيت.
ثالدةريَن ئةنجامدانا ظةكولينا زانستيا ميَذوويى:
         وةرطرتنا ثلةيةكا زانستى.
         حةزا ضارةسةركرنا طرفتان.
         حةزا ليَطةريانىَ.
         ئارةستةكرنا حكومةتىَ.
جوريَن ظةكولينا زانستيا ميَذوويى
         ظةكولينيَن ميَذوويى طرنطيَ بهةمى لايةنيَن ذيانىَ ددةتن:
         بياظىَ سياسى
         بياظىَ ئابورى
         بياظىَ جظاكى
ساخلةتيَن ظةكولينا زانستيا ميَذوويى:
  دظيا ظةكولةرىَ ميذووى ل دةمىَ ظةكولينا ميَذوويى دنظيَسيت ب ضاظىَ وى سةردةمى تةماشاى رويدانيَن ميَذوويى بكةتن.
  دظيا ظةكولةرىَ ميَذوويى تةماشاى هةمى لايةنيَن ذيانىَ بكةتن.
  دظيا ظةكولةرىَ ميَذوويى لايةنىَ رةخنةطرتنىَ وشروظةكرنىَ ل بةرضاف وةربطريت داكو بطةهينة راستيا ثيَزانينان.
 دظيا ظةكولةرىَ ميَذوويى يىَ راستطو بيت ولايةكىَ وةرنةطريت ل دةمىَ نيشةدانا ثيَزانينيَن ميَذوويى.
   دشيانا ظةكولينيَن ميذوويى دا نينة راستيا ثيَزانيان ب تةمامى بدةتة دياركرن.